Trochę teorii o wspólnym rynku UE
Jednolity rynek wewnętrzny UE zrzesza wszystkie państwa Unii Europejskiej oraz kraje należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Islandia, Liechtenstein) i Szwajcarię.
Warto wspomnieć, że w związku z Brexitem, Wielka Brytania przestała być członkiem jednolitego rynku europejskiego. Unia podpisała z tym krajem osobą umowę o handlu i współpracy, która reguluje relacje handlowe.
Jednolity rynek UE powstał 1 stycznia 1993 r. na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 roku. Polska dołączyła do niego wraz z wejściem do UE, tj. 1.05.2004 roku.
Głównym założeniem jednolitego rynku jest likwidacja granic, niczym w strefie Shengen, dotyczących m.in. biurokracji, barier technicznych, barier handlowych, barier prawnych.
Obywatele państw uczestniczących w rynku wewnętrznym UE korzystają z czterech głównych swobód gospodarczych, tj. swobody:
- przepływu towarów
- przepływu usług
- przepływu osób
- przepływu kapitału
W praktyce oznacza to brak ograniczeń ilościowych w wymianie towarów, usług czy kapitału. Obywatele wspólnego rynku mogą swobodnie studiować, podejmować pracę, zakładać firmy i szukać zatrudnienia poza granicami swojego kraju.
Dzięki wspólnemu rynkowi przedsiębiorcy uzyskają swobodny dostęp do zagranicznych rynków, towarów, pracowników i kapitału bez licznych barier administracyjnych, prawnych czy technicznych.
💡 Warto pamiętać, że część krajów wciąż stosuje praktyki protekcjonistyczne, m.in. poprzez bariery pozataryfowe i pozapodatkowe, które wciskają hamulec w postępach integracji rynku unijnego. Dlatego znajomość lokalnych uwarunkowań prawnych i handlowych to wciąż obowiązek przedsiębiorców chcących eksportować do krajów UE.
Znoszenie kolejnych barier i ograniczeń w handlu wspólnotowym oraz dalsze ujednolicanie (harmonizacja) przepisów, stawek podatków, zasad i norm technicznych oraz jakościowych leży w interesie Unii Europejskiej, państw członkowskich oraz wielu grup interesariuszy.
💡 Celem Unii Europejskiej jest stworzenie jednolitego rynku “bez granic”, w którym przedsiębiorcy, konsumenci i inwestorzy mogą swobodnie działać na całym obszarze UE, w tym w handlu transgranicznym, w tradycyjnych i internetowych kanałach sprzedaży.
Jednolity rynek cyfrowy – odpowiedź UE na wyzwania globalizacji
Projektowany już w latach 50. ubiegłego wieku, a powołany na początku lat 90., wspólny rynek UE powstawał w zupełnie innej rzeczywistości. Popularyzacja Internetu zrewolucjonizowała nie tylko życie prywatne, ale i całe gospodarki, w tym relacje handlowe w skali krajowej i europejskiej.
Z biegiem czasu powstawały nowe kanały i modele sprzedaży, platformy internetowe, media społecznościowe i narzędzia reklamowe. Na europejskiej arenie pojawiali się globalni inwestorzy ze Stanów Zjednoczonych, Chin, Japonii, którzy wpłynęli na zmianę struktury europejskiego rynku.
Sprzedaż towarów i usług przez Internet stała się gwałtownie rozwijającym się trendem, dzięki któremu gospodarka europejska prężnie się rozwinęła. Pojawiły się też liczne wyzwania.
Nowe technologie i narzędzia oraz zmiany na rynkach lokalnych wymagały od Unii Europejskiej wprowadzenia nowej strategii rozwoju w ramach Jednolitego Rynku Cyfrowego.
Inicjatywa utworzenia rynku cyfrowego została ogłoszona w 2015 roku. Od tego czasu Unia uchwaliła kilka kluczowych dokumentów prawnych, regulujących transgraniczne relacje handlowe. Zmiany wpłynęły na sposób prowadzenia biznesu przez globalne korporacje, ale część z nich wprowadziła istotne nowości także w odniesieniu do firm MŚP.
Postęp regulacji nie jest jednak na tyle dynamiczny, jak zmiany zachodzące w technologiach internetowych i rynku e-commerce. Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego obejmuje różne obszary cyfryzacji, w tym bardzo ważne cyberbezpieczeństwo, uregulowanie wykorzystania sztucznej inteligencji, itp. Stąd na dalsze regulacje dotyczące e-commerce, ułatwiające prowadzenie sprzedaży transgranicznej, trzeba będzie jeszcze poczekać.
Zachęcamy do zapoznania się z regulacjami UE dotyczącymi handlu wspólnotowego, wprowadzonymi do tej pory.
Jak UE reguluje prowadzenie handlu w Internecie?
Cyfryzacja to jeden z kluczowych kierunków rozwoju wspólnego rynku UE, przewidziany w priorytetach Komisji Europejskiej do 2024 roku. Co za tym idzie – przyjmowane są kolejne przepisy, których interesariuszami są przedsiębiorcy internetowi.
Należy jednak pamiętać, że bardziej skomplikowane obwarowania prawne dotyczą firm o dużym kapitale i zasięgu działalności i globalnych “graczy” na rynku e-commerce, w tym dużych internetowych platform handlowych.
Chcemy jednak przedstawić podstawowe akty prawne regulujące e-commerce, które powinien znać każdy unijny przedsiębiorca:
- Akt o usługach cyfrowych – zastąpił niedopasowaną do współczesnych wyzwań Dyrektywę o handlu elektronicznym z 2000 roku.
To najważniejsza regulacja dotycząca usług świadczonych przez pośredników w Internecie. Dotyczy m.in. handlu transgranicznego na internetowych platformach handlowych, ale też usług hostingu, reklamy internetowej w mediach społecznościowych, itp.
Z przepisów regulowanych Aktem wyłączone są mikro i małe przedsiębiorstwa. Więcej o Akcie można przeczytać na stronie Komisji Europejskiej.
- Akt o rynkach cyfrowych – to druga obok Aktu o usługach cyfrowych kluczowa regulacja rynku cyfrowego w UE. Skierowana jest jednak wobec dużych platform cyfrowych, określanych jako “strażnicy dostępu”.
Regulacje zmniejszą ryzyko wykorzystywania przez największe podmioty silnej pozycji w celach narzucania niekorzystnych warunków świadczenia usług i zapewnią warunki uczciwej konkurencji na rynku cyfrowym.
Więcej informacji o Akcie o rynkach cyfrowych jest dostępnych na stronie Komisji Europejskiej.
- Dyrektywa Omnibus – ta dyrektywa jest dobrze znana przedsiębiorcom internetowym, którzy prowadzą własne sklepy online. Ma zastosowanie we wszystkich krajach Unii Europejskiej.
Dotyczy m.in. udostępniania przejrzystych informacji o cenach produktu w przypadku promocji, regulacji udzielania zgody na działania związane z automatyzacją marketingu oraz zasady udostępniania komentarzy i recenzji produktowych.
Szczegółowe informacje o regulacjach wprowadzonych przez Dyrektywę Omnibus są dostępne na stronie PARP.
- Mechanizm rozliczenia VAT w transgranicznym handlu (tzw. pakiet e-commerce), czyli VAT OSS – jest to zestaw preferencyjnych unijnych regulacji dla przedsiębiorstw prowadzących transgraniczną sprzedaż internetową wewnątrz Unii Europejskiej. Wprowadzony w Polsce w 2021 roku.
W skrócie, system VAT OSS ułatwia rozliczenia VAT dla przedsiębiorstw, których limit wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (poza granicę kraju rejestracji firmy) nie przekroczył w danym roku rozliczeniowym kwoty 10 tys. euro. Takie firmy nie mają obowiązku rejestracji jako podatnik VAT we wszystkich krajach, do których wysyłają sprzedane towary. Rozliczenie podatku jest możliwe poprzez jedną deklarację, wykonując przelew do polskiego Urzędu Skarbowego.
💡 Wyobraź sobie, że sprzedajesz kosmetyki do włosów w Internecie, a Twoimi klientami są osoby z Niemiec i Litwy, Czech, ale też Grecji, Włoch i Hiszpanii. Dzięki VAT OSS, nie musisz rejestrować się w Urzędzie Skarbowym każdego z tych państw, przechodząc przez stresujące procedury (pod warunkiem, że nie przekroczysz progu rozliczeniowego). Rozliczenie sprzedaży jest możliwe dzięki internetowej platformie VAT OSS, wprowadzonej przez Unię Europejską.
Pojawia się pytanie, co zrobić w przypadku przekroczenia progu 10 tys. euro w transgranicznym handlu? Będzie obowiązywała m.in. rejestracja w Urzędzie Skarbowym w każdym kraju, do którego wysyłasz produkty.
Więcej o rozliczeniu VAT w transakcjach transgranicznych, kogo dotyczy system VAT OSS i jak z niego korzystać znajdziesz w artykule VAT OSS – sprawdź, co powinien wiedzieć każdy przedsiębiorca MŚP.
- Zakaz geoblokowania. Ważną regulacją unijną, która wpłynęła pozytywnie na rozwój handlu transgranicznego w Internecie, było wprowadzenie zakazu geoblokowania.
W 2018 roku weszło unijne rozporządzenie zakazujące dyskryminacji nabywców zagranicznych w sklepach internetowych. Częstą praktyką sprzedawców było oferowanie produktów w wyższej cenie dla zagranicznych konsumentów czy całkowite blokowanie użytkowników chcących skorzystać z oferty sklepu poza granicą swojego kraju.
Zakaz zabrał sklepom możliwość wprowadzania ograniczeń technicznych, które dyskryminowałyby zagranicznych nabywców. Nie oznacza to jednak, że w praktyce zakupy transgraniczne możliwe są w każdym sklepie internetowym. Takie możliwości są regulowane m.in. w zasadach dostawy produktów w danym sklepie.
- Odpowiedzialność posprzedażowa w e-commerce – Unia Europejska ujednoliciła część regulacji odnoszących się do umów transakcji kupna-sprzedaży w handlu internetowym.
Ze względu na duże różnice w umowach, często niezrozumiałych, które zniechęcały europejskich konsumentów do kupna za granicą, Unia nałożyła na sprzedawców wymagania, m.in. w zakresie braku zgodności towaru z umową (konsument ma możliwość nieodpłatnej naprawy lub wymiany wadliwego towaru).
- Rozporządzenie w sprawie transgranicznych usług doręczania paczek – regulacja, która nałożyła na dostawców transgranicznych paczek obowiązki związane m.in. z informowaniem o cenach paczek dostarczanych za granicę.
Dzięki zwiększeniu transparentności dotyczącej cenników, konsumenci korzystają m.in. ze zmniejszonych cen za dostawę paczek z zagranicy. Wysokie ceny dostaw były dotychczas jedną z głównych barier w dokonywaniu zagranicznych zakupów na terenie UE.
Ogólne regulacje dot. prowadzenia handlu transgranicznego w UE
Przedsiębiorcy odnoszą korzyści z harmonizacji kolejnych regulacji, które ułatwiają zagraniczną ekspansję lub przenoszenie swoich firm do innych krajów.
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat zostało zniesionych wiele skomplikowanych formalności. Wprowadzono wspólne ustalenia do dotychczas zróżnicowanych standardów technicznych i norm jakościowych. Dzięki temu zacierają się formalne granice pomiędzy rynkami europejskimi.
Wśród ogólnych regulacji prowadzenia handlu wspólnotowego można wymienić:
- Zharmonizowane wymagania dotyczące towarów. Pomimo tego, że Unia Europejska odeszła od całkowitej harmonizacji wymagań, a ujednoliceniu zostają poddane podstawowe wymagania w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska, są grupy towarów, które zostały objęte bardziej szczegółowymi regulacjami przy wprowadzaniu ich na rynek Unii Europejskiej.
Jeśli chcesz zacząć sprzedaż produktu, który nie znajduje się na liście produktów o zharmonizowanych wymaganiach, powinieneś zapoznać się z lokalnymi regulacjami dotyczącymi wprowadzenia na rynek.
Ważne jest jednak, abyś znał poniższą zasadę:
- Zasada wzajemnego uznawania – podstawowa zasada jednolitego rynku UE. Dotyczy produktów, które nie zostały objęte zharmonizowanymi wymaganiami w prawie UE, a normy i wymagania są zawarte w prawie lokalnym danego kraju.
W takich przypadkach stosowana jest zasada wzajemnego uznawania. Oznacza, że każde państwo członkowskie UE ma obowiązek umożliwić wprowadzenie na swój rynek towaru, który został już wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Państwa członkowskie UE przyjmują, że towar, który spełnił wymogi obowiązujące w jednym z państw członkowskich, jest bezpieczny dla konsumenta i może być wprowadzony do obrotu we wszystkich innych państwach unijnych.
- Unijne rozporządzenia dotyczące ochrony konsumentów i bezpieczeństwa produktów – rozporządzenie jest wiążącym aktem prawnym, które musi być stosowane bezpośrednio w krajach członkowskich UE, bez żadnych zmian. Unia reguluje wewnątrzwspólnotowe standardy ochrony konsumentów. UOKiK prowadzi prostą bazę unijnych aktów prawnych w języku polskim.
- RODO – czyli Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych, to bardzo znana unijna zmiana prawa o ochronie danych osobowych z 2016 roku (w Polsce rozporządzenie weszło w życie w 2018 roku). W każdym przypadku, gdy podmiot przetwarza dane osobowe (jest ich administratorem), musi zastosować się do regulacji przewidzianych w RODO. Więcej praktycznych informacji o RODO jest dostępnych na stronie Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
- Dyrektywa dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych. Unijna regulacja chroniąca europejskich konsumentów przed niekorzystnymi dla nich praktykami sprzedawców. Ustanawia zasady, w tym między innymi “czarną listę” praktyk handlowych, dzięki którym sprzedawcy w całej UE mają świadomość, jakie działania względem konsumentów są niedopuszczalne w krajach Wspólnoty.
- Wprowadzenie systemu SEPA – ten system bankowy, służący do transgranicznych przelewów w walucie euro, jest alternatywną do powszechnego systemu bankowego SWIFT.
- Pozwala zmniejszyć koszt obsługi zagranicznej płatności w euro, ponieważ wyklucza konieczność uczestnictwa dodatkowego pośrednika (poza bankiem) w transakcji między nadawcą, a odbiorcą przelewu. Zachęca to konsumentów do dokonywania zakupów w innych krajach UE. Z systemu mogą korzystać kraje unijne, które nie posiadają euro, w tym Polska. Uczestnikami systemu SEPA są największe banki w Polsce.
- Zasady postępowania w sprawach drobnych roszczeń – dla transakcji B2B poniżej wartości 5 tysięcy euro Unia wprowadziła ujednolicone zasady międzypaństwowych postępowań spornych. Z perspektywy przedsiębiorcy zgłaszającego roszczenie regulacja jest dużym ułatwieniem procesu egzekwowania roszczenia w przestrzeni międzynarodowej, bez konieczności wynajmowania w tym celu prawnika.
*
Podsumowując, jednolity rynek europejski scala kraje członkowskie UE i pozostałych uczestników rynku. Członkostwo Polski w UE wzmocniło nasz potencjał handlowy, a firmy z naszego kraju odniosły duże korzyści z handlu wspólnotowego, czterech swobód gospodarczych i Jednolitego Rynku Cyfrowego.
W 2021 r. Wspólnota uruchomiła Program na rzecz jednolitego rynku, który ma zapewnić zintegrowany pakiet działań na rzecz dalszej integracji i wzmocnienia zarządzania jednolitym rynkiem.
Działania Unii koncentrują się również na odbudowie rynku po pandemii COVID-19. Zasadniczą rolę w tym procesie ma odegrać dalszy rozwój Jednolitego Rynku Cyfrowego i kolejnych ułatwień, w szczególności dla sektora MŚP, który jest motorem napędowym wzrostu europejskich gospodarek.
