Ewolucja reguł Incoterms®
Międzynarodowa Izba Handlowa (ICC) wprowadziła po raz pierwszy reguły Incoterms® w 1936 roku jako standard umowny, regulujący warunki dostawy towarów. Ich celem było uniknięcie nieporozumień i sporów pomiędzy sprzedawcami a nabywcami w kwestiach związanych z dostawami, ryzykiem oraz kosztami transportu. Od tamtej pory reguły te zostały kilkukrotnie zrewidowane, co pozwoliło dostosować się do zmieniających się realiów handlowych i technologicznych. Ostatnia wersja Incoterms wprowadzona przez ICC to Incoterms 2020.
Zastosowanie Incoterms® w praktyce
11 reguł Incoterms®, odnoszących się do różnych warunków dostawy, określają prawa i obowiązki sprzedawcy oraz nabywcy w kontekście transportu towarów międzynarodowych. Reguły przede wszystkim regulują kwestie związane z momentem przekazania ryzyka oraz kosztów związanych z transportem.
Należy pamiętać o prawidłowym oznaczeniu reguł Incoterms®, a mianowicie o wpisaniu kodu Incoterms® oraz miejsca (nazwany port, miejsce lub punkt dostawy), aby nie powstały wątpliwości co do przekazania ryzyka, odpowiedzialności i kosztów.
Przykładem może być DAP Gdańsk – i tu powstaje pytanie, czy chodzi o port Gdańsk czy Gdańsk jako miasto. W przypadku, gdy nasza dostawa jest opłacona do terminala portowego w Gdańsku, należy wpisać DAP Gdańsk terminal portowy.
Incoterms® dla sprzedawców e-commerce – praktyczne zastosowanie
Reguły Incoterms® mają ułatwiać współpracę i wskazać nabywcy, za co będzie odpowiedzialny po zakupie towaru. Najbardziej korzystne warunki Incoterms® przy sprzedaży e-commerce z punktu widzenia klienta to: DDP, DPU, DAP, o których szczegółowo piszemy poniżej.
Natomiast, z punktu widzenia sprzedawcy, EXW czy reguły z grupy F (FCA, FOB) są najlepszym rozwiązaniem. Nakładają bowiem małą ilość obowiązków na sprzedającego, przenosząc koszty, ryzyko i ubezpieczenie na kupującego.
W praktyce dostaw e-commerce, o ile sprzedawca nie dostarcza wyjątkowego, unikatowego produktu, co do zasady sprzedający jest organizatorem całego procesu dostawy do klienta i powinien zastosować wyżej wyszczególnione warunki Incoterms®, korzystne z perspektywy klienta.
Rynkiem e-commerce, w szczególności transakcjami B2C (Business to Client), rządzi klient i do niego większość sprzedających musi się dostosować, aby sprzedać swoje produkty. Kupujący chętniej sięgnie po produkt z wysyłką tzw. ”door to door” i nawet jest skłonny ponieść większe koszty przesyłki międzynarodowej, aniżeli podejmować się organizacji transportu na własną rękę.
Jednym z wygodnych sposobów importu przesyłek e-commerce dla klienta, którym jest osoba fizyczna, jest zastosowanie procedury IOSS (Import One Stop Shop). W tym przypadku, reguły Incoterms® które mogą mieć zastosowanie to DDP (Delivered Duty Paid) i DDU (Delivered at Place Unloaded). W przypadku przesyłek importowych e-commerce B2B (Business to Business), odprawa importowa zawsze będzie wymagana i przeprowadzana indywidualnie.Poniżej wyjaśniamy zastosowanie wszystkich 11 reguł Incoterms®.
11 reguł Incoterms® i ich zastosowanie
DDP (Delivered Duty Paid) – dostarczony, cło opłacone
Sprzedawca jest odpowiedzialny za dostarczenie towaru do określonego miejsca przeznaczenia oraz ponosi koszt i ryzyko. Jego odpowiedzialnością jest również odprawa celna, cło i podatki. Najtrafniejszym zastosowaniem warunków DDP jest odprawa w procedurze 4200, czyli dopuszczenie do obrotu z jednoczesnym przeniesieniem opłaty podatku VAT do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które jest finalnym miejscem dostawy. Obowiązkiem kupującego jest rozładunek towaru. Przy dostawach e-commerce w procedurze IOSS i przesyłek do 150 EUR ten warunek Incoterms® może być najczęściej używanym z uwagi na brak kosztów cła i podatku VAT przy odprawie celnej. Przepisy celne zwalniają z cła przesyłki przekazywane osobom fizycznym do wartości 150 euro (z pewnymi wyłączeniami – ale o tym w kolejnym artykule), natomiast podatek VAT w przypadku IOSS jest zapłacony przez nadawcę przesyłek.
DAP (Delivered at Place) – dostarczony do miejsca
Sprzedawca pokrywa koszty transportu i bierze na siebie odpowiedzialność związaną z dostarczeniem towarów pod uzgodniony adres. Towary uznaje się za dostarczone w momencie, którym zostaną przedstawione w ustalonym miejscu i są gotowe do rozładunku. Odpowiedzialność i koszty rozładunku ciążą na kupującym.
DPU (Delivered at Place Unloaded) – dostarczone do miejsca wyładowane
Sprzedawca ponosi odpowiedzialność i koszty transportu towarów do określonego terminalu. Takim miejscem może być port, lotnisko, magazyn czy też plac kontenerowy. Na sprzedawcy ciążą również koszty odprawy i rozładunku na terminalu.
CPT (Carriage Paid to) – przewóz opłacony do
Przy tej regule Incoterms® obowiązki sprzedawcy polegają na dostarczeniu towaru przewoźnikowi, zawarciu umowy przewozu oraz opłaceniu kosztów dostawy. Sprzedający musi również przygotować towary do eksportu. Kupujący ponosi odpowiedzialność za towar w momencie odebrania go od sprzedawcy. Innymi słowy to kupujący ponosi ryzyko np. zniszczenia towaru, utraty towaru oraz inne koszty powstałe podczas przewozu.
CIP (Carriage and Insurance Paid to) – przewóz i ubezpieczenie opłacone do
Na sprzedawcy ciążą identyczne obowiązki jak w przypadku reguły CPT – dostarcza towary przewoźnikowi w uzgodnionym miejscu – z takim wyjątkiem, że jest on również odpowiedzialny za ubezpieczenie towarów i pokrycie jego kosztów oraz przekazanie kupującemu dowodu ubezpieczenia. Kupujący ponosi odpowiedzialność od momentu odebrania towaru od sprzedającego. Ważnym jest ustalenie miejsca dostarczenia towarów – od tego miejsca nastąpi przeniesienie ryzyka ze sprzedającego na kupującego oraz ustalenia miejsca przeznaczenia towarów – jako miejsce do którego sprzedawca zawiera umowę przewozu.
FAS (Free Alongside Ship) – wzdłuż burty statku
Obowiązkiem sprzedającego jest dostarczenie towaru wzdłuż burty statku w porcie załadunku. Obowiązek odprawy eksportowej czy importowej również spoczywa na sprzedawcy. Od tego miejsca ryzyko i koszty ponosi kupujący, który musi zawrzeć umowę przewozu i poinformować sprzedającego o nazwie statku, miejscu załadunku i terminie dostawy towaru do portu.
FOB (Free on Board) – dostarczony na statek
Przeniesienie odpowiedzialności i ryzyka za towar ze sprzedającego na kupującego następuje w momencie, w którym towar przekroczy burtę statku. Sprzedający ma również obowiązek zorganizować odprawę eksportową i ponosi koszty załadunku.
CFR (Cost and Freight) – koszt i fracht
Sprzedający ponosi koszty ubezpieczenia i dostarczenie towarów do momentu załadunku na statek w porcie nadania. Od tego momentu ryzyko przenoszone jest na kupującego. Dostawa jest zrealizowana wtedy, gdy towary zostaną załadowane na statek przewoźnika, którego wskazał sprzedający (ma on też obowiązek zawarcie umowy przewozu morskiego).
CIF (Cost, Insurance and Freight) – koszt, ubezpieczenie i fracht
Sprzedający nie ponosi kosztów ubezpieczenia towarów (od momentu załadunku na statek w porcie nadania), które leżą po stronie kupującego. Dostawa jest uznana za zrealizowaną w momencie, gdy towary zostaną załadowane na statek przewoźnika, wskazanego przez sprzedającego. Sprzedawca organizuje i płaci koszty oraz fracht do wskazanego portu nadania.
EXW (Ex Works) – z zakładu
Sprzedawca jest odpowiedzialny za zapewnienie dostępu do towaru kupującemu w magazynie czy lokalizacji sprzedającego. Sprzedawca nie ponosi żadnego obowiązku w związku z załadunkiem towaru. Kupujący po otrzymaniu towaru ponosi ryzyko oraz wszystkie koszty, włącznie z załadunkiem towaru na środek transportu. Kupujący jest także odpowiedzialny za odprawę eksportową. W przypadku przesyłek e-commerce raczej ten Incoterms® nie znajdzie zastosowania.
Przykład
Tu możemy posłużyć się przykładem, w którym mała polska firma handlująca elektroniką decyduje się na zakup partii smartfonów od producenta w Chinach za pośrednictwem chińskiej platformy sprzedażowej. Ze względu na preferencje dotyczące kontroli nad procesem logistycznym i kosztami, wybierają regułę EXW.
Polska firma (kupujący) uzgadnia z chińskim producentem (sprzedającym) warunki zakupu na platformie sprzedażowej, wybierając regułę EXW. Oznacza to, że sprzedający ma obowiązek jedynie przygotować towar do odbioru w swoim zakładzie.
Kupujący z Polski organizuje transport międzynarodowy. Kontaktuje się z firmą logistyczną, która zajmie się odbiorem towaru w Chinach, jego transportem, odprawą celną i dostawą do Polski. Firma logistyczna, działając w imieniu polskiego kupującego, przybywa do miejsca produkcji w Chinach, odbiera towar i przygotowuje go do eksportu.
Firma logistyczna zajmuje się odprawą celną eksportową w Chinach i importową w Polsce. Kupujący pokrywa wszelkie koszty związane z transportem, ubezpieczeniem towaru, opłatami celnymi i podatkami VAT.
Po przybyciu towaru do Polski, firma logistyczna dostarcza smartfony do magazynu kupującego.
Reguła EXW w tym przypadku jest korzystnym rozwiązaniem, ponieważ kupujący ma pełną kontrolę nad procesem logistycznym, co pozwala na bardziej efektywne zarządzanie kosztami i ryzykiem. Jest to transakcja B2B, gdzie obie strony są zaznajomione z procesami międzynarodowego handlu i logistyki. Należy zauważyć, że reguła EXW jest mniej korzystna dla indywidualnych konsumentów, ponieważ wymaga od nich zaangażowania w skomplikowane procesy logistyczne i celne. W przypadku transakcji B2B, takich jak ta, jest ona jednak często wybierana ze względu na większą elastyczność i kontrolę nad procesem dostawy.
FCA (Free Carrier) – dostarczony do przewoźnika
Sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru przewoźnikowi w ustalonej przez kupującego lokalizacji a także odpowiada za dokonanie formalności celnych w eksporcie. Kupujący ponosi ryzyko i odpowiedzialność w momencie odebrania towaru od sprzedającego. W przypadku przesyłek e-commerce raczej ten Incoterms® nie znajdzie zastosowania.
Wpływ Incoterms® na transakcje międzynarodowe
Praktyczne zastosowanie reguł Incoterms® jest kluczowe dla uniknięcia sporów i nieporozumień między stronami transakcji. Wyraźnie sprecyzowane prawa i obowiązki każdej ze stron umożliwiają ścisłe określenie, kiedy i w jakich okolicznościach przechodzi ryzyko oraz koszty. Dzięki temu zarządzanie łańcuchem dostaw staje się bardziej przejrzyste i przewidywalne.
Ponadto, poprzez właściwe wykorzystanie reguł Incoterms®, można zoptymalizować koszty transportu i logistyki. Przykładowo, w warunkach dostawy FCA (Free Carrier) towar przekazywany jest przewoźnikowi wyznaczonemu przez nabywcę. To umożliwia nabywcy lepszą kontrolę nad transportem i wybór bardziej korzystnych cenowo usług przewozowych.
Wyzwania i rekomendacje dla sprzedawców
Mimo że reguły Incoterms® stanowią wyjątkowo przydatne narzędzie, ich właściwe zrozumienie i zastosowanie mogą być wyzwaniem, szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Dlatego ważne jest, aby przed przystąpieniem do transakcji międzynarodowej uzyskać odpowiednią wiedzę na temat tych reguł lub skonsultować się z ekspertami.
Podsumowując, reguły Incoterms® odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu płynności i klarowności transakcji międzynarodowych. Ich praktyczne zastosowanie pozwala uniknąć sporów i nieporozumień, zoptymalizować koszty transportu oraz przyczynić się do rozwoju handlu międzynarodowego. W dynamicznym otoczeniu globalnego rynku, znajomość i umiejętne wykorzystanie tych reguł staje się nieodzownym atutem dla każdego uczestnika międzynarodowego łańcucha dostaw.